شتاب سالمندی جمعیت در ایران؛
امیرحسین قاسمی، مدیرعامل مؤسسه همیاری، در گفتوگو با این رسانه با اشاره به تغییر ساختار سنی جمعیت جهان گفت: بشر وارد عصر «سالمندی جمعیت» شده است؛ عصری که در آن سهم افراد بالای ۶۰ یا ۶۵ سال بهسرعت افزایش مییابد. اگرچه این روند نتیجه افزایش امید به زندگی، بهبود خدمات بهداشتی و پیشرفتهای پزشکی است، اما در صورت نبود سیاستگذاری مناسب میتواند به یکی از چالشهای اصلی کشورها تبدیل شود.
به گفته قاسمی، در حال حاضر حدود ۱۰ درصد جمعیت جهان را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل میدهند؛ رقمی که نسبت به نیمقرن گذشته تقریباً دو برابر شده است. پیشبینیها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ تعداد سالمندان جهان به حدود ۱.۵ میلیارد نفر برسد و سهم آنها از جمعیت جهانی به حدود ۱۶ درصد افزایش یابد. این پدیده ابتدا در کشورهای توسعهیافته بروز یافت، اما امروز کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، با سرعت بیشتری به سمت سالمندی جمعیت حرکت میکنند.
مدیرعامل مؤسسه همیاری با اشاره به وضعیت ایران تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۸ درصد جمعیت کشور بالای ۶۵ سال و نزدیک به ۱۲ درصد بالای ۶۰ سال هستند، اما بر اساس برآوردهای جمعیتی، تا سال ۲۰۵۰ حدود ۲۰ درصد جمعیت ایران بالای ۶۵ سال خواهند بود و سهم جمعیت ۶۰ سال به بالا به حدود ۳۰ درصد میرسد. کاهش شدید نرخ باروری در سه دهه اخیر، افزایش امید به زندگی، تأخیر در ازدواج، تغییر سبک زندگی و مهاجرت نیروهای جوان از جمله عوامل اصلی این روند بهشمار میروند.
قاسمی در ادامه به وضعیت پایتخت پرداخت و گفت: روند سالمندی در تهران سریعتر از میانگین کشوری است. هماکنون حدود ۱۱ تا ۱۳ درصد جمعیت تهران را افراد ۶۰ سال به بالا تشکیل میدهند و در برخی مناطق قدیمیتر شهر این سهم به ۱۸ درصد نیز میرسد. این شرایط به معنای افزایش تقاضا برای خدمات درمانی، اجتماعی و زیرساختهای متناسب با نیاز سالمندان است؛ در حالی که تهران هنوز آمادگی کافی برای مواجهه با این موج جمعیتی را ندارد.
وی کمبود فضاهای شهری مناسبسازیشده، محدودیت دسترسی سالمندان به حملونقل عمومی، فشار بر خدمات درمانی، مشکلات اقتصادی، تنهایی و انزوای اجتماعی و شکاف دیجیتال را از مهمترین چالشهای پیشروی سالمندان عنوان کرد. با این حال، قاسمی تأکید کرد سالمندی جمعیت صرفاً یک تهدید نیست و میتواند فرصتهایی همچون توسعه اقتصاد سالمندی، بهرهگیری از تجربه و دانش سالمندان و تقویت سرمایه اجتماعی را نیز به همراه داشته باشد.
کارشناسان بر این باورند که مدیریت هوشمند سالمندی جمعیت مستلزم تدوین برنامهای ملی و هماهنگ در حوزههای اقتصادی، بهداشتی، شهری و فرهنگی است؛ برنامهای که اگر از امروز بهطور جدی دنبال نشود، در آینده هزینههای اجتماعی و اقتصادی سنگینی را به کشور تحمیل خواهد کرد.
